De ondergrondse intelligentie van het bos was het uitgangspunt voor verdiepende programma bestaande uit vijf workshops rondom cyclische productieprocessen, systeemopstellingen, het wood wide web, Inheems landgebruik en zintuigelijke organisatievormen. Een bodemwetenschapper, bosbeheerder, houtzager en bewerker, climate justice activist, systeemopsteller, organisatiedeskundige en Aymara-muzikant onderzochten samen met het publiek hoe een nieuw bosorganisatiemodel, op basis van de ondergrondse intelligentie van het bos, eruit kan zien zodat er een duurzame relatie tussen mens en bos op Terschelling kan ontstaan.

Hoe zal het bos en houtproductieproces er in de toekomst op Terschelling uitgaan zien? Welke morele en praktische dilemma’s spelen er nu, in 2050 en over 110 jaar? En hoe denkt het bos hierover? Een interactieve workshop waarin het publiek met elkaar en de ondergrondse systemen zoeken naar uitgangspunten en uitkomsten. 

Remi Hougee is boswachter voor Staatsbosbeheer op Terschelling. Staatsbosbeheer beheert 9500 ha natuur op Terschelling, waarvan ca. 750 hectare bos. 

Pieter de Jong is (mede)oprichter van Islandwoods, een lokale houtzagerij en meubelmakerij op Terschelling. Ze verwerken op circulaire wijze eilander hout en maken zich sterk voor een toekomstig bestendige bos- en houtsector.

Hoe verhouden we ons met de ondergrondse samenleving van de bodem van het bos? We hebben stil gestaan bij het krioelende leven in de aarde, onze eigen darmen en de maan: een verkenning van wat GROEI betekent voor een wederkerige cyclische aarde. Gezamenlijk luisterden en fluisterden de deelnemers in het donker, deden een muzikale meditatie en verstuurde berichten gericht aan het wood wide web.

 Chihiro Geuzebroek is multidisciplinair kunstenaar, zanger, trainer in dekoloniale klimaatrechtvaardigheid begrip en activisme en docent Planetary Poetics (Sandberg Instituut).

Tanja Dekker is bodemwetenschapper en consultant voor Soil Food Web, met jaren aan ervaring met het analyseren en herstellen van grond.

Aan de hand van een vraag rondom bos, Terschelling en haar inwoners begeleid Martine een systeemopstelling. Systeemopstellingen gaan over ordening, erbij mogen horen en de (on)balans ervaren in geven en nemen. In deze workshop verkenden de deelnemers – middels ervaringsgerichte oefeningen – door verschillende rollen te representeren in relatie tot het ondergrondse leven van het bos (op Terschelling).  

Martine Verweij ontwerpt en begeleidt transitieprocessen middels systemische sensitiviteit. Ze werkt aan systemische intelligentie voor een samenleving die sociaal en ecologisch weer in (dynamische) balans komt.  

Ceremonie en een introductie in de Aymara cultuur uit Bolivia vormen de leidraad voor een collectieve oefening in waardering uiten voor Pachamama (Moeder Aarde). Gekleed in traditionele kledij, nam Roberto Callisaya de deelnemers mee in de verhalen, muziek en de rol van de bodem in de levenswijze van Aymara bevolking van het Andesgebergte. Deelnemers hebben gedeeld hoe ze het begrip Ayni, waarin iedereens behoefte wordt gezien en voorzien, vertalen naar de Nederlandse context.

Roberto Callisaya is muzikant en verhalenverteller over de Aymara cultuur waarin hij is opgegroeid. Hij wil mensen kennis laten maken met de Aymara kosmovisie van Goed Leven  met de aarde.

In deze workshop onderzochten de deelnemers of het bodemleven kan inspireren tot een andere kijk op organisatievormen. Over de hele wereld zijn schimmels en bacteriën ongelooflijk succesvol, ze maken namelijk gezonde voedingsbodems mogelijk. Hoe doen zij dat, en kunnen we als mens daar wat mee en ons op dezelfde manier organiseren? Via zintuigelijke ervaringen, een systeemopstelling en reflectie kwamen nieuwe inzichten over Earthfulness in praktijk brengen.

Arjan Berkhuysen is natuurontwikkelaar en aanjager van Earthfulness. Hij is voormalig directeur van de Waddenvereniging en startte het project vismigratierivier op de Afsluitdijk.